100 Ngày Đầu Tiên Của Donald Trump Trong Nhiệm Kỳ Hai: Một Cuộc Thử Nghiệm Lại Kinh Tế Mỹ

Washington — 100 ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald J. Trump đã đánh dấu một bước ngoặt lớn trong chính sách kinh tế Mỹ. Từng được biết đến với khẩu hiệu “Make America Great Again”, ông Trump giờ đây theo đuổi điều mà ông gọi là “Sự tái sinh toàn diện”, với loạt chính sách mang tính thử nghiệm, gây tranh cãi và có ảnh hưởng sâu rộng đến thị trường, chính phủ liên bang và vị thế toàn cầu của Hoa Kỳ.

Mặc dù các phản ứng từ giới đầu tư, doanh nghiệp, chính phủ nước ngoài và người dân trong nước còn phân hóa, có một điều rõ ràng: chính quyền Trump đang thực hiện một nỗ lực táo bạo nhằm viết lại nguyên tắc điều hành nền kinh tế Mỹ.

Bộ máy liên bang bị “tái cấu trúc toàn diện”

Ngay từ tuần đầu tiên, ông Trump ban hành sắc lệnh thành lập Bộ Hiệu quả Chính phủ (Department of Government Efficiency – DOGE), một cơ quan chưa từng có trong lịch sử, với mục tiêu “tái cấu trúc hoàn toàn chính phủ liên bang theo mô hình doanh nghiệp tư nhân”. Ông bổ nhiệm tỷ phú Elon Musk làm người đứng đầu cơ quan này – một động thái khiến cả Phố Wall và Silicon Valley sững sờ.

Trong vòng ba tháng, DOGE đã tiến hành rà soát toàn bộ hệ thống liên bang, kết quả là hơn 275.000 nhân viên chính phủ bị cắt giảm, bao gồm các vị trí trong Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), Bộ Giáo dục và thậm chí cả Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC). Từ các văn phòng thuế đến các trung tâm dịch vụ xã hội, tốc độ cắt giảm nhân lực khiến nhiều cơ quan rơi vào khủng hoảng vận hành.

Những người ủng hộ gọi đây là “sự thanh lọc cần thiết lâu nay”. Những người phản đối thì gọi đây là “cuộc tấn công chưa từng có vào chính phủ và người dân lao động”.

“Ngày Giải Phóng” và thuế quan kỷ lục

Ngày 2 tháng 4, Tổng thống Trump tuyên bố một loạt thuế quan mới với tên gọi mang tính biểu tượng: “Ngày Giải Phóng”. Các mức thuế cơ bản 10% được áp dụng với gần như tất cả hàng hóa nhập khẩu, ngoại trừ một số đối tác được miễn trừ như Canada và Mexico.

Ngoài ra, các mức thuế trừng phạt được áp lên 60 quốc gia mà ông Trump gọi là “kẻ thù kinh tế của nước Mỹ”, trong đó có Trung Quốc, Đức, Nhật Bản và Việt Nam. Các sản phẩm công nghệ, ô tô, linh kiện điện tử và hàng dệt may chịu ảnh hưởng lớn nhất.

“Chúng ta không thể để nước Mỹ tiếp tục bị lạm dụng như một quốc gia thứ ba trong chuỗi cung ứng toàn cầu nữa,” ông Trump phát biểu tại cuộc họp báo. “Đã đến lúc người Mỹ sản xuất, tiêu dùng và làm giàu trên chính quê hương của mình.”

Phản ứng ban đầu từ các thị trường là hỗn loạn: chỉ số Dow Jones giảm 8% trong vòng 10 ngày, trong khi nhiều công ty công nghệ như Apple và Tesla cảnh báo về việc tăng chi phí sản xuất.

Chính sách phúc lợi bị thu hẹp, ngân sách bị “tái định hướng”

Một trong những trọng tâm khác là việc cắt giảm các chương trình phúc lợi xã hội mà Trump cho là “nuôi dưỡng tâm lý phụ thuộc”. Ngân sách cho Medicaid, SNAP (hỗ trợ thực phẩm), và các chương trình hỗ trợ nhà ở liên bang bị giảm 25–40%, trong khi ngân sách quốc phòng và an ninh biên giới lại được tăng mạnh.

Ngoài ra, các cơ quan như Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng (CFPB) bị giải thể hoàn toàn, với lý do “ngăn chặn chính phủ can thiệp quá mức vào khu vực tư nhân”. Nhiều chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng việc này có thể mở đường cho khủng hoảng nợ tiêu dùng, tương tự như giai đoạn trước khủng hoảng tài chính 2008.

Phản ứng toàn cầu: Đồng minh hoang mang, đối thủ thận trọng

Việc rút khỏi một số hiệp định kinh tế, bao gồm CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) và đình chỉ đóng góp cho Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), đã khiến Mỹ bị cô lập hơn bao giờ hết trên bàn cờ thương mại toàn cầu.

Chính phủ Đức và Pháp tuyên bố sẽ tăng tốc đàm phán thương mại với châu Á để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ. Trung Quốc kêu gọi thành lập “liên minh kinh tế tự cường” nhằm đối phó với chủ nghĩa bảo hộ thương mại.

Trong khi đó, tại Mỹ, giá hàng tiêu dùng bắt đầu tăng rõ rệt – đặc biệt là thực phẩm, linh kiện điện tử và thiết bị y tế – do ảnh hưởng của chuỗi cung ứng bị gián đoạn.

Niềm tin trong nước: Vẫn chia rẽ sâu sắc

Mặc dù các chuyên gia kinh tế cảnh báo về nguy cơ suy thoái, một bộ phận cử tri Mỹ – đặc biệt ở các bang công nghiệp Trung Tây – vẫn ủng hộ mạnh mẽ các chính sách của ông Trump.

“Tôi thấy nhà máy ở quê tôi mở cửa lại sau 10 năm đóng cửa. Đó là điều mà tôi không bao giờ nghĩ sẽ xảy ra,” bà Linda Carson, một công nhân tại Ohio nói. “Tôi không quan tâm đến việc người Đức hay người Trung Quốc nghĩ gì. Tôi chỉ quan tâm đến công việc của con trai tôi.”

Kết luận: Một cuộc thử nghiệm táo bạo – hay một canh bạc nguy hiểm?

100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ Trump thứ hai có thể được xem là giai đoạn khởi đầu của một trong những thí nghiệm kinh tế chính trị táo bạo nhất trong lịch sử nước Mỹ hiện đại. Với các quyết định nhanh, quyết liệt và không khoan nhượng, ông Trump đang tái định nghĩa lại vai trò của nhà nước trong nền kinh tế.

Tuy nhiên, điều chưa rõ là liệu nước Mỹ có thể chịu đựng được những tác động xã hội và địa chính trị mà những chính sách này kéo theo hay không – và liệu lịch sử sẽ nhớ đến 100 ngày này như một thời kỳ phục hưng hay một bước đi sai lầm mang tính thời đại.

Theo NYTimes