Washington, tháng 4 năm 2025 – Từ vị trí “cố vấn cấp cao về thương mại và sản xuất” trong chính quyền Donald Trump, kinh tế gia Peter Navarro đã kiến tạo chiến lược thuế quan được xem là mạnh tay và toàn diện nhất kể từ thời Smoot‑Hawley. Ông Navarro không chỉ giúp soạn thảo lệnh “Liberation Day” với mức thuế 10% cho gần như tất cả hàng nhập khẩu, mà còn thúc đẩy khái niệm “thuế quan đối ứng” (reciprocal tariffs) yêu cầu các nước phải điều chỉnh chính sách thương mại để nhận được ưu đãi tương xứng trên thị trường Mỹ
Hành Trình Từ Học Giả đến “Kiến Trúc Sư Thuế Quan”
– Học vấn và sớm nổi tiếng: Navarro tốt nghiệp Harvard và từng là giáo sư tại Đại học California, Irvine. Ông trở nên nổi bật sau loạt sách và phim tài liệu chỉ trích Trung Quốc từ giữa những năm 2000.
– Trở lại Nhà Trắng: Trong nhiệm kỳ thứ hai của Trump (2025–nay), Navarro là một trong ít quan chức đầu tiên được “tái bổ nhiệm,” giữ vị trí cố vấn cấp cao về thương mại và sản xuất
Chiến Lược “Liberation Day” và “Reciprocal Tariffs”
– Lệnh “Liberation Day” (2/4/2025): Trump ký Sắc lệnh 14257, áp thuế 10% với đại đa số hàng nhập khẩu từ ngày 5/4, rồi tăng thêm tỷ lệ với khoảng 60 đối tác lớn theo công thức “đối ứng” – tức lấy mức rào cản thuế của họ làm chuẩn tính ngược lại
– Tuyên bố và mục tiêu: Trump gọi đây là “Tuyên ngôn Độc lập Kinh tế,” cam kết “tạo nghìn tỷ USD lợi tức cho kinh tế Mỹ,” đồng thời ép các nước “muốn hưởng 0% thì hãy bỏ rào cản”
Tranh Cãi và Hệ Quả Thị Trường
– Phản ứng dữ dội: Thuế quan “on-again, off-again” của Trump – phần lớn do Navarro soạn – đã khiến thị trường toàn cầu lao dốc, khởi nguồn của “đợt suy thoái cổ phiếu 2025” với S&P 500, Nasdaq và Dow Jones cùng giảm mạnh
– Xung đột với Elon Musk: Tỷ phú công nghệ Elon Musk chỉ trích Navarro “dumber than a sack of bricks” và gọi nhân vật hư cấu “Ron Vara” do Navarro đặt ra là “chuyên gia giả mạo,” phản ánh sự gay gắt của làn sóng phản đối trong giới doanh nghiệp công nghệ.
Nhìn Về Tương Lai
Dù mức thuế mới tạm hoãn 90 ngày cho hầu hết nước ngoài (ngoại trừ Trung Quốc), bước đi của Navarro có thể định hình lại cách Mỹ vận hành chính sách thương mại trong thập kỷ tới. Ông được xem là biểu tượng cho xu hướng bảo hộ-kích cầu, vừa hứa hẹn bảo vệ ngành sản xuất nội địa, vừa đối diện nguy cơ làm xói mòn chuỗi cung ứng toàn cầu và đẩy giá cả hàng hóa lên cao.
Theo NYTimes